نخ اسپاندکس چیست؟ این پرسش یکی از مهم‌ترین سوالاتی است که در هنگام بررسی جنس پارچه‌ها مطرح می‌گردد؛ زیرا این نخ از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار بوده و کاربرد گسترده‌ای در نساجی دارد. به طور خلاصه می‌توان گفت که نخ اسپاندکس، نوعی نخ کشی است اما اگر می‌خواهید، اطلاعات بیشتری درباره این نخ داشته باشید، بخش‌های بعدی مقاله را با دقت مطالعه کنید. در پایان مقاله نیز بهترین روش خرید نخ اسپاندکس را معرفی می‌نماییم.
نخ اسپاندکس چیست؟
نخ اسپاندکس را می‌توان نوعی نخ تهیه شده از الیاف مصنوعی دانست که ویژگی کشسانی بالایی دارد و گاهی اوقات بین 4 تا 7 برابر طول اولیه خود کش می‌آید. استحکام، دوام و مقاومت بالا در برابر حرارت از جمله مشخصات نخ مذکور هستند.
شایان ذکر است، اسپاندکس که از واژه expand گرفته شده است، در اصل نام یک برند می‌باشد و در فارسی، معنای گسترش یافته می‌دهد. نخ اسپاندکس، اولین نخ فیلامنتی است که پیشینه تولید آن به سال 1959 بر می‌گردد. امروزه این نخ با کیفیت‌ها و نمره‌های مختلف به روش‌های گوناگون تولید می‌شود.
جهت معرفی بیشتر نخ اسپاندکس، لازم است، با دو نمونه از الیاف مهم آشنا شویم:
الیاف فیلامنت
به نوعی الیاف مانند ابریشم که به صورت پیوسته است، الیاف فیلامنت گفته می‌شود؛ یعنی الیاف که برش نخورده و تکه تکه نشده‌اند. این الیاف، ممکن است، طبیعی یا مصنوعی باشند. نخ ترویرا، نخی از جنس فیلامنت است.
الیاف استیپل
اگر الیاف فیلامنت، بدون هیچ تغییری برای تولید نخ و پارچه به کار روند، پارچه حاصل، حالتی خشن پیدا می‌کند، یا اصطلاحاً زیردست خوبی نخواهد داشت. به همین دلیل قبل از تولید پارچه، اصلاحاتی بر این الیاف انجام می‌دهند. طی این اصلاحات، الیاف، برش خورده و همانند پنبه ریسیده می‌شوند. به چنین نخ‌های ریسیده شده‌ای، استیپل می‌گویند.
نخ‌های استیپل ریسیده شده، به مراتب لطیف‌تر بوده و تنفس بسیار خوبی دارند. این نخ‌ها از الیاف قطعه قطعه تولید شده‌اند و می‌توان گفته نخ اسپاندکس، گونه‌ای از این نخ‌ها محسوب می‌شود.
ویژگی‌های نخ اسپاندکس
خاصیت کشسانی بالا، مهم‌ترین و بارز‌ترین ویژگی نخ اسپاندکس است اما علاوه بر آن نخ مذکور، مقاومت بالایی در برابر نور و گرما دارد و گرما را تا 390 درجه سانتی گراد تحمل می‌کند. نرمی و لطافت، مقاومت در برابر الکل، مواد اسیدی و شیمیایی از دیگر مشخصات نخ مذکور هستند.
به طور کلی انواع نخ اسپاندکس، استحکام بالایی دارند، به راحتی پاره نمی‌شوند؛ همچنین در برابر عوامل اکسیداسیون، مقاوم هستند و ساختاری منحصر به فرد دارند.
مهم‌ترین ویژگی پارچه‌های تهیه شده با نخ اسپاندکس این است که به میزان قابل ملاحظه‌ای کش می‌آیند اما دوباره به حالت اولیه خود بر میگردند. این منسوجات را می‌توان با خیال راحت آنها را با آب داغ و مواد شوینده شستشو داد؛ همچنین آویزان شدن به مدت طولانی، بافت پارچه یا سایز لباس را تغییر نمی‌دهد.
روش تولید نخ اسپاندکس
قبل از هر چیز باید گفت که نخ اسپاندکس را می‌توان به یکی از روش‌های زیر تولید کرد:
- ریسندگی واکنشی
- تر ریسی
- خشک ریسی
- ذوب ریسی
بخش اعظم نخ‌های اسپاندکس (بیش از 90 درصد) با استفاده از روش تر ریسی-خشک ریسی تولید می‌شوند. مراحل تولید این نخ به شرح زیر هستند:
- در گام اول پلیمرهای اولیه مناسب نخ ریسی، تولید می‌شوند. این پلیمرها از مونومرها به دست می‌آیند. به طور تخصصی‌تر باید گفت که برای تهیه پلیمرهای اولیه، دیسوسیانیت و مونومرهای گلیکول با نسبت یک به دو با هم ترکیب می‌شوند.
- حال نوبت به واکنش رشد زنجیری پلیمری می‌رسد. در این مرحله مواد پلیمری اولیه با دی آمین ترکیب میگردند؛ سپس محلول حاصل با ماده‌ای به نام DMAC رقیق می‌شود، تا برای ریسیدن آماده باشد.
- در مرحله بعد برای تبدیل مواد پلیمری به الیاف، از اکستروژن استفاده می‌شود.
- الیاف تولید شده را در کنار هم قرار می‌دهند، تا ضخامت مورد نظر به دست آید. نکته قابل بیان این است که الیاف اسپاندکس، میل زیادی به چسبیدن به یکدیگر دارند؛ از این رو هر رشته از آنها، تعدادی الیاف ظریف را شامل می شود.
- بعد از طی شدن مراحل بالا، یک سری فرآیندهای تکمیلی بر روی الیاف انجام می‌شود تا نخ مناسب برای تولید منسوجات به دست آید.
انواع نخ اسپاندکس
انواع اسپاندکس از نظر نمره نخ و تعداد الیاف فیلامنت با هم فرق دارند. به طور کلی این نخ را می‌توان با نمره‌های مختلف از 75 تا 300 دنیر تولید کرد؛ اما نمره نخ‌های تولید شده در کارخانه‌های مختلف، متفاوت هستند. در واقع این مسئله تا حد زیادی به نوع تجهیزات کارخانه بستگی دارد؛ البته تقاضای مشتریان نیز به نوبه خود مهم است.
شایان ذکر است که در ایران بیشتر شاهد تولید نخ‌های اسپاندکس با نمره‌های 75، 100، 150 و 300 دنیر با نمره کش 20، 30، 40، 70 و 140 می‌باشیم.
از نظر تعداد فیلامنت، برخی از مهم‌ترین ارقام نخ اسپاندکس عبارتند از:
- نخ با نمره 75 دنیر و تعداد الیاف فیلامنت 20، 30 یا 40
- نخ اسپاندکس با نمره 100 و تعداد فیلامنت 40، 20 و 30
- نمره 150 با تعداد فیلامنت 30، 20، 40، 70
- نخ اسپاندکس با نمره 300 و تعداد الیاف فیلامنت 70، 40، 140
ناگفته نماند که بسته به نیاز و نظر مشتری، ارقام بالا قابل تغییر هستند. نکته شایان ذکر این است که برای تولید هر نوع پارچه، لباس یا محصولی باید نوع یا نمره خاصی از نخ اسپاندکس، مورد استفاده قرار گیرد.
کاربرد های نخ اسپاندکس
در بسیاری از موارد، نخ اسپاندکس را در کنار نخ‌های دیگر استفاده می‌کنند؛ در نتیجه مصارف گسترده‌ای در صنعت نساجی دارد؛ اما به نظر می‌رسد که تولیدکنندگان پوشاک ورزشی، همچنین لباس و تجهیزات پزشکی، بیش از سایرین به دنبال خرید نخ اسپاندکس باشند.
در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاربردهای نخ اسپاندکس اشاره می‌کنیم:
- تهیه انواع جوراب زنانه، مردانه، بچگانه، ورزشی و …
- تولید پیراهن و سوییشرت
- دوخت روپوش پزشکی و موارد مشابه
- تهیه انواع دستکش
- تولید پارچه‌هایی که برای دوخت لباس‌های ورزشی استفاده می‌شوند.
- تولید باند پزشکی، باند کشی، مچ بند، زانو بند و …
- تهیه مایو و انواع لباس شنا
- تولید لباس فضانوردی
تفاوت نخ اسپاندکس و نخ لاکرا
گاهی اوقات از نخ اسپاندکس، تحت عنوان نخ لاکرا یاد می‌شود؛ در حالی که این دو محصول تا حدودی با هم فرق دارند. برای بیان تفاوت آنها باید یادآوری کنیم که نخ اسپاندکس، نخستین بار در سال 1959 توسط یک شیمیدان اختراع شد و شرکت دوپوینت آمریکا تولید انبوه آن را بر عهده گرفت.
شرکت مذکور پس از تولید و عرضه تجاری نخ اسپاندکس، پژوهش‌هایی انجام داد و الیاف کشسانی جدیدی به وجود آورد که در مواجهه با دماهای افزایش یافته، مقاومت بالایی از خود نشان می‌دادند؛ این الیاف، لاکرا نام گرفتند.
به عنوان توضیح بیشتر باید اضافه کرد که نخ اسپاندکس، در واقع همان حالت کش را دارد اما لاکرا، نخی کشی است که در دماهای افزایش یافته، مقاومت خود را حفظ می‌کند. حال شاید سوال پیش آید که فایده مقاومت بسیار بالای نخ لاکرا در برابر دمای زیاد چیست؟
در جواب پرسش بالا باید به یکی از کاربردهای مهم لاکرا، یعنی تولید جوراب نانو اشاره کرد. زمانی که برای تولید چنین جورابی، دما افزایش می‌‌یابد، سایر نخ‌های مشابه تا دمای 130 یا نهایت 140 درجه سانتی‌گراد دوام می‌آورند و پس از آن حالت کشی خود را از دست می‌دهند یا اصطلاحاً وا می‌روند. در حالی که نخ لاکرا تا دمای 190 درجه را بدون هیچ مشکلی تحمل می‌کند.
از دیگر تفاوت‌های نخ اسپاندکس با نخ لاکرا می‌توان به این نکته اشاره کرد که اسپاندکس، بین 4 تا 7 برابر طول اولیه خود کش می‌آید، اما نخ لاکرا تقریباً تا 5 برابر خاصیت کشسانی دارد. ویژگی مثبت این قبیل نخ‌ها آن است که با کش آمدن، ماهیت خود را از دست نمی‌دهند؛ به این ترتیب بافت پارچه تهیه شده با آنها نیز با کشش خراب نمی‌شود.
نخ لاکرا نیز همانند نخ اسپاندکس با سایر نخ‌ها ترکیب شده و برای تهیه انواع پارچه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اغلب موارد از پارچه‌های ترکیبی حاوی این نخ‌ها، تحت عنوان پارچه لاکرا نام برده می‌شود؛ به عنوان مثال به پارچه پنبه لاکرا و کرپ لاکرا (کرپ کشی) اشاره می‌کنیم.
عوامل موثر در تعیین قیمت نخ اسپاندکس
عوامل گوناگونی ممکن است، بر قیمت نخ اسپاندکس تأثیر می‌گذارند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درجه مرغوبیت و میزان استحکام نخ
- ضخامت و نمره نخ، همچنین تعداد الیاف به کار رفته برای ساخت آن
- محل تولید نخ اسپاندکس
- نحوه بسته بندی، متراژ نخ و سایر شاخصه‌های کمی
- حجم سفارش
- نحوه خرید نخ اسپاندکس
- شرایط حاکم بر بازار تولید، واردات و صادرات نخ اسپاندکس و میزان تقاضای بازار برای این نخ
- نوسان قیمت ارز و تورم
خرید نخ اسپاندکس
با توجه به ویژگی‌های خاص و کاربرد گسترده نخ اسپاندکس در تولید انواع پارچه، لباس و برخی لوازم پزشکی، کارخانه‌های زیادی به دنبال خرید این نخ با شرایط مناسب هستند. آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، خرید نخ اسپاندکس اصل و مرغوب است؛ البته با توجه به تنوع این نخ، انتخاب رقم مناسب (برای تولید پارچه یا محصول مورد نظر) نیز اهمیت زیادی دارد.
در ادامه توضیحات بالا قصد داریم، مجموعه فورپیلارز را به عنوان بهترین مرجع خرید نخ اسپاندکس معرفی کنیم. از طریق این مجموعه نه تنها به انواع نخ اسپاندکس اصل و باکیفیت دسترسی خواهید داشت؛ بلکه در صورت تمایل، مشاوره و راهنمایی لازم در خصوص تهیه نوع نخ را نیز دریافت می‌کنید.
علاوه بر آنچه در بالا گفته شد، مجموعه فورپیلارز، بیش از 39 سال سابقه فعالیت دارد، همواره به رضایت مشتریان اهمیت داده، بهترین محصولات را با مناسب‌ترین قیمت ممکن عرضه می‌کند.
نتیجه گیری
نخ اسپاندکس، یکی از پرمصرف‌ترین نخ‌های مصنوعی است که حالت کشی دارد؛ ماهیتی قابل انعطاف، تحریک پذیر و البته مقاوم به پارچه می‌بخشد. نخ اسپاندکس، اقسام گوناگونی دارد؛ اما در کل پارچه‌های تهیه شده با این نخ‌ها، کیفیت بسیار خوبی دارند؛ در برابر عوامل آسیب‌زا مقاومت می‌کنند. بیشترین کاربرد نخ مذکور به تولید لباس‌های ورزشی کشی مربوط می‌شود.