نخ پنبه چیست؟

این لباس از نخ پنبه است؛ شاید این جمله را از فروشندگان لباس بسیار شنیده باشید. نخ پنبه به جهت برخورداری از ویژگی‌های خاص، در صنایع مختلف به طور ویژه صنعت پوشاک طرفداران بسیاری دارد. ما در این مقاله قصد داریم شما را به طور کامل با این موضوعات آشنا نماییم که نخ پنبه چیست، نخ پنبه چه ویژگی‌های دارد و مهمترین کاربردهای نخ پنبه کدامند؟

نخ پنبه چیست؟

به طور کلی نخ پنبه را می‌‎توان نوعی الیاف گیاهی معرفی کرد که بر اساس روش‌های تولید منحصر به فرد توسط ماشین ریسندگی، می‌توان آن را در سه دسته مختلف کارتی، شانه‌ای و روتور دسته بندی کرد. در واقع این نخ از طریق گیاه پنبه که در بسیاری از کشورها از جمله چین، هند، برزیل، آمریکا، ازبکستان، ترکیه و ایران رشد می‌کند، به دست می‌آید و سپس توسط روش‌ها و تکنیک‌های خاصی نظیر ریسندگی، رنگرزی، بافندگی و غیره به نخی پرکاربرد تبدیل می‌شود.

این نخ یا همان نخ پنبه به عنوان یکی از رایج‌ترین انواع در جهان شناخته می‌شود. در نتیجه منظور از لباس‌های نخ پنبه، لباس‌هایی می‌باشد که در تولید آن‌ها از الیاف گیاهی و طبیعی پنبه و یا به عبارتی نخ آن استفاده شده است و از خصوصیات و ویژگی‌های قابل توجهی برخوردار است. البته کاربردهای نخ پنبه تنها در این صنعت خلاصه نمی‌شود و یکی از پرکاربردترین الیاف در صنایع گوناگونی است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

نخ پنبه بر اساس روش‌های تولید و ریسندگی به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شود:

• نخ رینگ (Ring-Spun Cotton): این نوع نخ، رایج‌ترین و باکیفیت‌ترین نوع نخ پنبه است که خود شامل زیرمجموعه‌هایی می‌شود:

  • نخ شانه شده (Combed Cotton): این نخ باکیفیت‌ترین نوع نخ پنبه است. پس از فرآیند کاردینگ، الیاف کوتاه‌تر و ناخالصی‌ها از آن جدا می‌شوند. نتیجه، نخی یکنواخت‌تر، صاف‌تر، با پرز و نپ کمتر، و لطافتی بی‌نظیر است. درخشندگی و استحکام بالاتر آن در برابر سایش و پیلینگ، آن را برای پارچه‌های باکیفیت عالی می‌سازد.

  • نخ کارد (Carded Cotton): این نخ پس از فرآیند کاردینگ ساده تولید می‌شود و نسبت به نوع شانه شده، دارای پرز و نپ بیشتری است و یکنواختی کمتری دارد. با این حال، به دلیل قیمت مناسب‌تر، کاربرد وسیعی در تولید پارچه‌های روزمره دارد. پارچه‌های بافته شده از نخ کارد ممکن است آبرفت بیشتری داشته باشند.

  • نخ کامپکت (Compact Cotton): این نوع نخ، پیشرفته‌ترین فرم از نخ رینگ است که از طریق فشرده‌سازی الیاف در مرحله ریسندگی، نخی با استحکام فوق‌العاده بالا، پرز بسیار کم و یکنواختی بی‌نظیر تولید می‌کند.

• نخ اپن اند (Open-End Cotton) یا روتور: این روش ریسندگی، سرعت تولید بالایی دارد و نخ پنبه تولید شده معمولاً خشن‌تر، با پرز بیشتر و یکنواختی کمتری نسبت به نخ رینگ است، اما به دلیل قیمت پایین‌تر، برای تولید پارچه‌هایی که نیاز به ظرافت کمتری دارند، بسیار مناسب است.

شماره یا نمره نخ پنبه چیست؟

در صنعت نساجی، ضخامت نخ پنبه با “نمره نخ” مشخص می‌شود که واحد استاندارد آن معمولاً “نمره انگلیسی” (Ne) است. این شماره‌ها از ۱۰ تا ۲۰۰ متغیر هستند که شماره ۲۰۰ نازک‌ترین نوع نخ پنبه و شماره‌های پایین‌تر نشان‌دهنده نخ‌های ضخیم‌تر هستند. هرچه نمره نخ بالاتر باشد، نخ پنبه نازک‌تر و معمولاً گران‌تر است.

ویژگی های نخ پنبه

نیاکان و گذشتگان از چندین هزار سال پیش از گیاه پنبه برای تولید و به دست آوردن نخ پنبه استفاده می‌کردند و به این ترتیب به‌کارگیری در صنایع و رفع نیازهای مختلف استفاده مفیدی از آن داشتند. با گذشت زمان به دلیل برخورداری از ویژگی‌های پرکاربرد نه تنها از به‌کارگیری این نخ کاسته نشد، بلکه گسترش و رواج بیشتری در صنایع گوناگون پیدا کرد.

به عنوان تعدادی از مهمترین ویژگی‌ها که به خرید نخ پنبه و استفاده پیوسته و فراوان در زندگی انسان‌ها منجر شده است، می‌توان به این موارد پراهمیت اشاره کرد:

1. کنترل رطوبت بدن: زمانی که از الیاف نخ پنبه در تولید پارچه و البسه استفاده می‌شود، یکی از مهمترین ویژگی‌ها به وجود می‌آید که مربوط به کنترل رطوبت بدن به صورت طبیعی است. در واقع منافذ موجود در این نخ و پارچه باعث می‌شوند تا امکان تنفس پوست از طریق آن فراهم شود. از طرفی تا حدودی رطوبت بدن و پوست را جذب می‌کند و با این وجود به دلیل قدرت جذب بالا موجب خیسی و رطوبت پارچه نخواهند شد.
2. ضد حساسیت: امروزه بسیاری از الیاف و نخ‌های رایج صنعت پارچه و لباس به خصوص مواردی که در لباس‌های زیر هم مورد استفاده قرار می‌گیرند، موجب ایجاد حساسیت از جمله خارش و سوزش پوستی در مصرف کنندگان می‌شوند. در مقابل به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی در فرآیند تولید نخ پنبه، خاصیت ضد حساسیت و ضد آلرژی در آن وجود دارد.
3. کشسانی: نخ پنبه از قابلیت کشش بالایی برخوردار است و این باعث می‌شود تا به جنس مناسبی برای لباس‌های ورزشی تبدیل شود. با این حال با این قابلیت کشسانی می‌تواند برای کاربردها و منسوجات نیازمند به اندازه دقیق انتخاب مطلوبی نباشد.
4. راحت بودن: کشسانی و نرم بودن، تنفس پوست، ضد حساسیت بودن و کنترل رطوبت توسط نخ پنبه باعث می‌شود که در صورت استفاده در پارچه انواع لباس‌ها از جمله لباس‌های زیر و ورزشی، احساس راحتی بسیاری در مصرف کننده ایجاد کند.
5. شماره یا نمره‌های مختلف: در فرآیند تهیه نخ پنبه از گیاه پنبه، روش‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند که به ایجاد نمره‌ها و ضخامت‌های گوناگون نخ منجر شده‌اند. این شماره‌ها از ۱۰ تا ۲۰۰ هستند و شماره ۲۰۰ نازک‌ترین نوع نخ پنبه است.
6. نازک و محکم: به طور معمول با وجود ضخامت‌های مختلف بازهم می‌توان گفت نخ پنبه دارای بافت نازکی است و البته با این حال از استحکام بسیار بالایی برخوردار می‌باشد.
7. تغییر رنگ آسان: با کمک رنگ‌های شیمیایی به آسانی می‌توان رنگ نخ پنبه را تغییر داد و این موضوع هم به عنوان یکی از مزایا و هم یکی از معایب محسوب می‌شود. به این معنا که در روند تولید می‌توان رنگ دلخواه را بدون دردسر به دست آورد و با این وجود به دقت بیشتری در نگهداری نیاز دارد.
8. طبیعی و گیاهی: همان‌طور که اشاره کردیم نخ پنبه از گیاه پنبه به دست می‌آید و به این ترتیب کاملاً ارگانیک و طبیعی است. به این دلیل کاربردهای حساس و مهمی را هم شامل شده است.
9. آبرفت: امکان آبرفت در بعضی از پارچه‌های دارای جنس نخ پنبه وجود دارد و بهتر است با آب سرد شسته شود.

• دوام بالا: کشسانی و استحکام این نخ موجب ایجاد دوام بالایی شده است و در نتیجه به آسانی دچار شکافتگی نخواهد شد.

معایب نخ پنبه: چالش‌ها و راهکارها

• چروک‌پذیری: نخ پنبه به دلیل ماهیت طبیعی‌اش، مستعد چروک شدن است. این موضوع به خصوص در پارچه‌هایی که ۱۰۰% پنبه هستند، بیشتر مشاهده می‌شود و نیاز به اتوکشی مداوم دارد.

• آبرفت: در برخی از انواع پارچه تولید شده با نخ پنبه، امکان آبرفت وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکل، توصیه می‌شود لباس‌ها را با آب سرد بشویید یا از پارچه‌هایی استفاده کنید که در فرآیند تولید، پیش‌شستشو شده‌اند.

• طولانی بودن زمان خشک شدن: به دلیل قدرت جذب بالای رطوبت، پارچه‌های نخ پنبه معمولاً زمان بیشتری برای خشک شدن نیاز دارند، که این ممکن است در شرایط خاص یک چالش باشد.

• مقاومت کمتر در برابر لکه‌های چرب: نسبت به برخی الیاف مصنوعی، نخ پنبه مقاومت کمتری در برابر لکه‌های چرب و روغنی دارد و پاک کردن این نوع لکه‌ها از آن دشوارتر است.

کاربردهای نخ پنبه

علاوه بر اینکه ویژگی‌های مهم و مؤثر موجب ایجاد انواع مختلفی از کاربردهای نخ پنبه شده‌اند، بلکه قیمت ارزان و ایجاد ترکیبات مختلفی از آن نظیر پنبه-پلی استر، پنبه-ویسکوز، پنبه-پشم، پنبه-نایلون و غیره موجب چندین برابر شدن این کاربردها هم شده است که به تعدادی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

1. صنعت لباس و پارچه: ویژگی‌های مذکور از جمله عدم ایجاد حساسیت، خاصیت راحتی، کشسانی، قیمت مناسب، تنوع رنگ، کنترل رطوبت بدن و بادوام بودن باعث شده است تا از نخ پنبه در تولید انواع لباس‌های ورزشی، لباس‌های زیر، جین، پیراهن، مانتو، لباس نوزاد، لباس خواب و حتی لباس‌های تریکو و بافت استفاده شود. با این حال برای تولید بعضی از آن‌ها به ترکیب با عوامل دیگر نظیر ویسکوز نیاز است.
2. تولید اقلام پزشکی: بهداشتی و ضد آلرژی بودن نخ پنبه، آن را به بهترین الیاف برای تولید مواردی از قبیل بانداژ، پانسمان و سایر موارد مشابه تبدیل کرده است.
3. منسوجات خانگی: از نخ پنبه برای تولید منسوجات خانگی متنوع از جمله پرده‌های گوناگون و زیبا استفاده می‌شود. در اغلب موارد برای این کاربرد ترکیب نخ پنبه و پلی استر مورد نیاز خواهد بود.
4. کالای خواب: نخ پنبه یکی از پرکاربردترین الیاف در تولید انواع کالای خواب به حساب می‌آید. از آن در راستای تولید پارچه‌های لازم برای ملحفه، روتختی، روبالشی و سایر موارد مشابه استفاده می‌شود. البته در این راستا ترکیب نخ پنبه با پلی استر و یا نایلون هم کاربرد بسیاری دارد. استفاده از این جنس برای تولید کالای خواب به دلیل قابلیت کنترل رطوبت بدن و امکان تنفس پوست موجب فراهم شدن امکان خواب آسان‌تر در انواع فصول به خصوص فصول گرم می‌شود.
5. حوله: قابلیت جذب بالای نخ پنبه باعث شده است تا بسیاری از افراد از آن در راستای تولید حوله‌های مختلف استفاده کنند. البته ترکیب نخ پنبه و ویسکوز هم در این زمینه کاربرد فراوانی دارد.
6. لوازم بهداشتی: به دلیل خاصیت گیاهی و ضد حساسیت بودن می‌توان از نخ پنبه در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده کرد. برای مثال کاربرد آن در تولید انواع دستمال کاغذی یکی از رایج‌ترین موارد به حساب می‌آید. همچنین تولید کنندگان از ترکیب پنبه و اکرلیک هم در زمینه تولید چنین محصولاتی استفاده فراوانی می‌کنند.

البته این موارد تنها بخشی از کاربردهای فراوان نخ پنبه در صنایع مختلف هستند و مشاغل و تولید کنندگان بسیار دیگری هم از آن استفاده مفید می‌کنند. در نتیجه با وجود اینکه امروزه استفاده از الیاف مصنوعی مختلف به دلیل قیمت پایین روزبه‌روز در حال افزایش در بازارهای جهانی است، همچنان نخ پنبه با ویژگی‌های خاص و کاربردی به عنوان یکی از رایج‌ترین الیاف شناخته می‌شود و تولید انواع منسوجات را گسترش فراوانی بخشیده است.

تفاوت نخ پنبه و نخ ویسکوز

نخ پنبه و نخ ویسکوز هر دو از رایج‌ترین نخ‌ها در صنعت منسوجات به حساب می‌آیند که با وجود اینکه دو نخ متفاوت هستند، به دلیل تشابهاتی نظیر تنوع رنگ، استفاده در تولید محصولات سلولزی، گیاهی بودن و به دست آمدن از گیاه پنبه، بسیاری از افراد آن‌ها را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند.

یکی از تفاوت‌ها در نحوه به دست آمدن آن‌ها است. نخ ویسکوز از پنبه یا درختان جنگلی به دست می‌آید، نخ پنبه تنها از گیاه پنبه به دست می‌آید. همچنین با وجود اینکه هر دو از قابلیت کشسانی و نرمی بالایی برخوردار هستند، به طور معمول نخ پنبه کشسانی و ارتجاع بیشتری نسبت به نخ ویسکوز دارد.

میزان درخشندگی هم به عنوان یکی از مهمترین تفاوت‌های نخ پنبه و ویسکوز است که مصرف کنندگان و مشتریان به راحتی در هنگام خرید لباس‌ها می‌توانند متوجه این تفاوت شوند. به طور معمول پارچه‌هایی که از جنس نخ ویسکوز هستند، دارای درخشندگی بیشتری نسبت به پارچه‌هایی از جنس پنبه می‌باشند. در ضمن نخ ویسکوز دارای خاصیت ۱۲ درصدی جذب رطوبت است، در حالی که نخ پنبه تا ۸ درصد از رطوبت را جذب می‌کند.

در نتیجه این موارد شامل تعدادی از مهمترین عوامل مربوط به تفاوت نخ پنبه و نخ ویسکوز هستند که افراد با بررسی آن‌ها می‌توانند بهترین را برای مصارف خود انتخاب کنند.

پیشنهاد می‌شود برای آشنایی بیشتر با نخ ویسکوز، حتما مقاله نخ ویسکوز چیست را مطالعه نمایید.

تفاوت نخ پنبه با پلی استر

نخ پنبه و پارچه پلی استر دو نوع الیاف کاملاً متفاوت هستند که در صنایع نساجی کاربردهای گسترده‌ای دارند:

• مواد اولیه: نخ پنبه از الیاف طبیعی گیاهی تولید می‌شود، در حالی که پارچه پلی استر از الیاف مصنوعی و مواد پتروشیمی به دست می‌آید.

• میزان تولید: تولید الیاف پنبه به شرایط آب و هوایی و کشاورزی بستگی دارد و دارای محدودیت است (به همین دلیل به “طلای سفید” معروف است)، اما تولید پلی استر به دلیل منشأ پتروشیمیایی، قابلیت تولید انبوه دارد و در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.

• استحکام: پلی استر به طور کلی مقاوم‌تر از نخ پنبه است و در برابر شکستن و کشیدگی، دوام بیشتری دارد.

• جذب رطوبت: پارچه پلی استر به طور کلی آب‌گریز است و رطوبت را کمتر جذب می‌کند، اما نخ پنبه دارای جذب رطوبت عالی است و هنگام جذب رطوبت، حس خوشایندی به مصرف‌کننده می‌دهد (مانند حس حوله ۱۰۰% پنبه‌ای).

• حساسیت پوستی: نخ پنبه به دلیل منشأ طبیعی، ضد حساسیت است. در حالی که پارچه پلی استر به دلیل عدم جذب رطوبت، کمتر محیطی برای رشد باکتری‌هاست، اما به دلیل پایه نفتی، در استفاده‌های طولانی‌مدت احتمال بروز حساسیت‌های پوستی را دارد (مثلاً فرش‌های پلی استری ممکن است سرطان‌زا باشند).

• قیمت: نخ پنبه به طور کلی گران‌تر از پلی استر است و به همین دلیل محصولات نساجی ۱۰۰% پنبه، قیمت بالاتری دارند.

• کاربردهای خاص: الیاف مصنوعی مانند پلی استر، به دلیل ساختار پلیمری، قابلیت تغییر خواص و ترکیب با افزودنی‌های شیمیایی برای کاربردهای خاص (مثلاً ضد شعله یا ضد آب) را دارند، در حالی که نخ پنبه کاربردهای محدودتری برای اهداف صنعتی و بسیار خاص دارد.

• تنفس‌پذیری و چروک‌پذیری: نخ پنبه خنک و منفذدار است و تنفس پوست را تسهیل می‌کند، اما مستعد چروک شدن است. پلی استر غیرقابل تنفس است اما در برابر چروک مقاوم‌تر است.

نکات نگهداری و شستشوی پارچه‌های پنبه‌ای

برای افزایش طول عمر و حفظ کیفیت محصولات تولید شده از نخ پنبه، رعایت نکات زیر در نگهداری و شستشو ضروری است:

• شستشو با آب سرد یا ولرم: همواره لباس‌ها و پارچه‌های پنبه‌ای را با آب سرد یا حداکثر آب ولرم (زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد) بشویید. آب داغ می‌تواند باعث آب رفتن و چروک شدن پارچه شود و به الیاف آن آسیب برساند.

• جداسازی رنگ‌ها: برای جلوگیری از رنگ‌دهی و تغییر رنگ، پارچه‌های رنگی را از سفیدها جدا بشویید.

• استفاده از شوینده ملایم: از شوینده‌های قوی، سفیدکننده‌ها و نرم‌کننده‌های زیاد خودداری کنید، زیرا می‌توانند به الیاف آسیب رسانده و قابلیت جذب رطوبت و تنفس‌پذیری پارچه را کاهش دهند.

• آبکشی کامل: مطمئن شوید که لباس‌ها به طور کامل آبکشی شده و هیچ اثری از مواد شوینده روی آن‌ها باقی نمانده باشد.

• خشک کردن در سایه: تا حد امکان، لباس‌های پنبه‌ای را در هوای آزاد و در سایه خشک کنید. نور مستقیم خورشید می‌تواند باعث رنگ‌پریدگی و ضعف الیاف شود. از خشک‌کن با حرارت بالا نیز اجتناب کنید.

• نیاز به اتوکشی: به دلیل چروک‌پذیری طبیعی، نخ پنبه معمولاً به اتوکشی نیاز دارد.

فور پیلارز، بهترین برند در نخ پنبه

فور پیلارز را می‌توان یکی از برترین شرکت‌ها در زمینه صادرات و واردات مواد اولیه صنعت نساچی نظیر نخ پنبه دانست. این برند با سالها سابقه، توانسته است جایگاه بالایی در این حوزه به دست آورد و نخ پنبه خود را به کشورهای مختلف نظیر تاجیکستان، اندونزی، ازبکستان و ترکیه صادر نماید. اگر قصد خرید نخ پنبه دارید، درحال حاضر برند فور پیلارز بهترین گزینه شما خواهد بود.