تولید پارچه و لباس، پدیده‌ای است که احتمالاً به اندازه طول تاریخ بشر سابقه دارد. امروزه پارچه‌ها بیش از پیش متنوع شده‌اند؛ برای پی بردن به این مسئله کافی است، به بازار منسوجات سری بزنید و یا عبارت انواع پارچه را در اینترنت جستجو کنید. بدون شک با اسامی زیادی مواجه می‌شوید که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند؛ به عنوان مثال در اینجا از پارچه ویسکوز و پارچه پنبه نام می‌بریم که گاهی اوقات با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند.
اصلی‌ترین تفاوت پارچه ویسکوز و پنبه این است که پارچه‌های تهیه شده از پنبه طبیعی در مقایسه با پارچه‌های ویسکوز (تولید شده از ترکیب سلولزهای گیاهی)، لطیف‌تر هستند و قابلیت تنفس بسیار خوبی دارند. هر دو پارچه در گروه محبوب‌ترین و پرمصرف‌ترین منسوجات قرار گرفته، به ویژه کاربرد زیادی برای تولید البسه تابستانه دارند. جهت آشنایی بیشتر با این دو محصول و دانستن سایر تفاوت‌های پارچه ویسکوز و پنبه، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
پارچه پنبه‌ای (نخ پنبه)
پنبه، یک محصول کشاورزی بسیار مهم است که به علت کاربردهای گسترده‌ای که دارد، ارزش تجاری بالایی یافته است. بی تردید یکی از مهم‌ترین مصارف پنبه، تولید پارچه است.
شایان ذکر است که آنچه تحت عنوان پارچه پنبه‌ای یا نخ پنبه عرضه می‌شود، انواع مختلفی دارد و ممکن است، از پنبه خالص به دست آمده، یا ترکیبی از پنبه و سایر الیاف طبیعی و مصنوعی باشد اما در حالت کلی پسوند پنبه برای پارچه‌هایی به کار می‌رود که بخش اعظم آنها را نخ پنبه تشکیل داده باشد.
اقسام گوناگون پارچه پنبه‌ای از نظر نوع الیاف گیاهی اولیه، ضخامت نخ به کار رفته، روش بافت، میزان ضخیمی، رنگ و سایر ویژگی‌های ظاهری با یکدیگر فرق دارند؛ اما نرمی، لطافت، سبکی، قابلیت جذب رطوبت و تنفس بسیار خوب، مشخصات بارز همه پارچه‌های نخ پنبه هستند.
برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد نخ پنبه، پیشنهاد می‌شود مقاله نخ پنبه چیست را مطالعه نمایید.
پارچه ویسکوز
در میان انواع منسوجات طبیعی و مصنوعی، پارچه ویسکوز، ماهیت منحصر به فردی دارد. این پارچه با وجود داشتن منشاء گیاهی، در زمره پارچه‌های طبیعی قرار نمی‌گیرد. برای تولید الیاف اولیه ویسکوز، ترکیبی از چوب درختان مختلف را طی فرآیند خاصی و با افزودن برخی مواد شیمیایی به خمیر تبدیل می‌کنند؛ از آنجا که این ماده سلولزی (برخلاف سلولز طبیعی پنبه) مستقیماً از طبیعت به دست نمی‌آید، نوعی پارچه نیمه مصنوعی به شمار می‌رود.
پارچه ویسکوز یا ریون که تحت عنوان ابریشم مصنوعی نیز از آن یاد می‌شود، شباهت زیادی به پارچه پنبه دارد؛ سبک و لطیف است؛ اما علاوه بر اینها مقاومت کششی بالایی دارد و در مقایسه با پارچه پنبه‌ای، براق است. با مطالعه مقاله نخ ویسکوز چیست، می‌توانید اطلاعات کاملتری در مورد پارچه ویسکوز به دست آورید.
فرآیند تولید پارچه پنبه‌ای و پارچه ویسکوز
برای تولید پارچه پنبه‌ای، پنبه برداشت شده را طی مراحل مختلفی، پاکسازی و آماده نموده، به رشته‌هایی تبدیل می‌کنند؛ سپس این رشته‌ها، وارد مرحله نخ ریسی شده و در نهایت توسط دستگاه‌های مجهز، بافته می‌شوند؛ در پایان کار، پارچه وارد فرآیند پاکسازی شده و برای دوخت آماده می‌گردد.
فرآینده تولید پارچه ویسکوز به این صورت است که خمیر تهیه شده از چوب درختان، به واسطه فرآوری و افزودن موادی مثل اسید سولفوریک و سود سوزآور به الیاف تبدیل می‌گردد؛ حال از این الیاف می‌توان برای تولید رشته‌های نخ استفاده کرد؛ پس از تهیه نخ با ضخامت و استحکام مناسب، نوبت به پارچه بافی می‌رسد. به طور کلی تولید پارچه ویسکوز پیچیده‌تر است؛ اما با توجه به تنوع و فراوانی مواد اولیه آن (چوب انواع درخت) امکان تولید آن به میزان بالا وجود دارد.
بیشتر بخوانید: الیاف پنبه چیست
تفاوت پارچه ویسکوز و پنبه
تا اینجا متوجه شده‌ایم که تفاوت بارز پارچه پنبه با ویسکوز این است که الیاف نرم و پف دار پنبه، مستقیماً از گیاهی با همین نام به دست میآیند؛ اما ماده اولیه سازنده ویسکوز، نوعی سلولز بازسازی شده است که از چوب و ساقه گیاهان به دست می‌‌آید؛ این مسئله به خودی خود باعث می‌شود که پارچه‌های ویسکوز و پنبه‌ای، از نظر ویژگی‌های ظاهری، کیفیت و کاربرد تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته باشند.
در این بخش قصد داریم، پارچه‌های پنبه‌ای و ویسکوز را با یکدیگر مقایسه نموده و توضیحاتی در خصوص مهم‌ترین تفاوت‌های آنان ارائه دهیم.
قابلیت تنفس
همان گونه که در قسمت‌های پیشین گفته شد، یکی از ویژگی‌های مثبت پارچه نخ پنبه، قابلیت تنفس خوب است؛ به این معنا که الیاف پنبه‌ای، جریان هوا را به خوبی عبور داده و آن را بین بدن و لباس نگه نمی‌دارند، این ویژگی به خنک نگه داشتن بدن در فصول گرم سال کمک می‌کند. به همین دلیل است که در فصل تابستان، خرید نخ پنبه و تولید لباس از این جنس، رواج بیشتری دارد. قابلیت تنفس در پارچه‌های ویسکوز با درجه پایین‌تری مشاهده می‌شود.
نرمی
نرمی، لطافت، سبکی و راحتی، ویژگی‌هایی هستند که برای پارچه ویسکوز و پنبه ذکر می‌شوند؛ اما در هر حال نخ پنبه، نرم‌تر است؛ البته این مشخصه در هنگام لمس پارچه‌ها به چشم نمی‌آید و ویسکوز نیز در زمره منسوجات نرم قرار می‌گیرد؛ همچنین پارچه پنبه‌ای سبک‌تر است؛ اما در عوض، پارچه ویسکوز، میزان چروک پذیری کمتری دارد؛ علاوه بر اینها ظاهر پارچه پنبه‌ای، مات و کدر است اما پارچه ویسکوز، براق و درخشان به نظر می‌رسد.
بیشتر بخوانید: مزایا و معایب پارچه نخ پنبه
قابلیت جذب رطوبت
هر دو پارچه ویسکوز و پنبه‌ای، قابلیت جذب رطوبت بالایی دارند؛ به همین دلیل برای تولید پوشاک تابستانه و همچنین ملحفه به میزان بالایی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما به جرات می‌توان گفت که میزان جذب آب پارچه نخ پنبه بالاتر است؛ همچنین پارچه پنبه‌ای مرطوب به سرعت خشک می‌شود؛ در نتیجه می‌توان گفت که بهترین پارچه برای استفاده در هوای شرجی به شمار می‌رود.
به طور کلی جذب آب، پنبه را تقویت می‌کند؛ اما در مورد ویسکوز، عکس این قضیه صادق است؛ چرا که ماهیت فیبر و سلولز طبیعی پنبه با ویسکوز متفاوت است و به اندازه آن قوی نیست.
قابلیت کشسانی
به طور کلی پارچه ویسکوز به عنوان پارچه‌ای نرم با قابلیت کشسانی بالا معرفی می‌شود و از این نظر بهتر از پارچه پنبه‌ای است؛ البته ویسکوز از نوع پارچه‌های کشی نیست؛ بلکه نسبت به پارچه پنبه، انعطاف‌پذیرتر است و در برابر کشیده شدن مقاومت می‌کند. درصورتی که قصد تولید پارچه با قابلیت کشسانی بالاتر دارید، خرید نخ ویسکوز را در دستور کار خود قرار دهید.
کوچک شدن پارچه (آب رفتن پارچه)
شاید تنها ایراد پارچه پنبه، آب رفتن آن باشد؛ از این رو همواره باید در هنگام دوخت یا خرید لباس نخ پنبه، کوچک شدن پارچه بر اثر شستشو را در نظر بگیریم. این مسئله در مورد پارچه ویسکوز چندان صدق نمی‌کند؛ البته امروزه شاهد عرضه یک سری پارچه‌های پنبه‌ای هستیم که طی مراحل تولید، فرآیند خاصی را طی کرده و ویژگی آب رفتگی خود را از دست می‌دهند.
تنوع طرح و رنگ
یکی از مشخصات مهم پارچه ویسکوز که باعث می‌شود، به جای پارچه پنبه‌ای برگزیده شود، تنوع طرح و رنگ آن است؛ در واقع پارچه‌های تهیه شده از الیاف ویسکوز در مقایسه با منسوجات مشابه پنبه‌ای، قابلیت رنگ پذیری بالاتری دارند؛ به همین دلیل بسیار مورد علاقه طراحان پارچه و لباس هستند.
کیفیت جنس و دوام در برابر شستشو
هر چند که پارچه‌های ویسکوز و پنبه در دسته منسوجات مرغوب و بادوام قرار می‌گیرند؛ اما در هر حال الیافی که مستقیماً از دل طبیعت به دست میآیند از نظر کیفیت و دوام، قابل مقایسه با هیچ متریال دیگری نیستند؛ البته این نکته را باید خاطر نشان کرد، پارچه با درصد پنبه بالا، قیمت بالایی نیز دارد.
همان طور که می‌دانیم، پارچه پنبه‌ای بر اثر شستشو آب می‌رود اما مقاومت بالایی در برابر شستشو داشته و به مرور زمان بافت و رنگ آن خراب نمی‌شود. این پارچه را می‌توان به راحتی در ماشین لباسشویی انداخت؛ اما بهتر است، به منظور افزایش طول عمر پارچه از شوینده مناسب آن استفاده نمود.
در رابطه با دوام پارچه ویسکوز در برابر شستشو باید گفت که همانند پارچه پنبه‌ای، مقاوم است و همان طور که می‌دانیم، آب نمی‌رود؛ اما بهتر است، آن را با دست شستشو داد؛ چرا که در صورت انداختن مکرر آن در ماشین لباسشویی، به مرور زمان درخشندگی و جلوه براق اولیه خود را از دست می‌دهد.
تفاوت پارچه پنبه و ویسکوز از نظر کاربرد
لطافت و ویژگی کشسانی پارچه ویسکوز باعث شده است که به میزان قابل توجهی برای تولید انواع بلوز، دامن، پیراهن زنانه و مردانه مورد استفاده قرار گیرد؛ این ویژگی‌ها به علاوه درخشندگی و براق بودن، پارچه ویسکوز را برای تهیه شال و روسری نیز مناسب کرده‌اند؛ علاوه بر اینها ویسکوز، پارچه‌ای بادوام است و برای دوخت پرده، کاور مبل و سایر لوزام مشابه به کار می‌رود.
همان طور که می‌دانیم، لطافت، راحتی، خنکی، سبکی، ضد حساسیت بودن و طول عمر بالا، مشخصات بارز پارچه پنبه محسوب می‌گردند؛ به همین علت آن را برای دوخت انواع البسه خانگی و راحتی، لباس نوزاد، همچنین حوله، ملحفه و روتختی به کار می‌برند.
پارچه ویسکوز بهتر است یا پارچه پنبه‌ای؟
اگر تا بدین جای نوشتار را به درستی مطالعه کرده باشید، حتماً متوجه شده‌اید که هر کدام از پارچه‌های ویسکوز و پنبه، مزایای خاص خود را دارند و برتری دادن یکی از آنها، مشکل به نظر می‌رسد؛ در واقع انتخاب پارچه پنبه یا ویسکوز به نوع لباس یا محصولی که قرار است، تولید شود، بستگی دارد؛ از طرفی پارچه‌های معرفی شده به نوبه خود متنوع بوده و ارقام مختلف آنها از نظر کیفیت جنس، میزان چروک پذیری، آب رفتگی، جذب رطوبت، همچنین ضخامت، نوع بافت و طرح و رنگ ظاهری با یکدیگر فرق دارند.
با توجه به آنچه گفته شد، پیش از خرید پارچه ویسکوز یا پنبه، باید انتظارات خود را مشخص کنیم؛ در واقع این ما هستیم که با توجه به ویژگی‌های هر پارچه، همچنین نیاز و سلیقه خود، تشخیص می‌دهیم که کدام پارچه بهتر است؛ به عنوان مثال چروک شدن سریع پارچه برخی افراد را اذیت می‌کند؛ در حالی که برخی دیگر چندان به آن اهمیت نداده و در عوض زیبایی، درخشندگی و تنوع طرح و رنگ پارچه برای آنان مهم است.