پنبه را می‌توان مهمترین الیاف گیاهی به دست آمده از دل طبیعت دانست. همان طور که می‌دانیم، این الیاف از گیاه پنبه به دست آمده، نرم و پف‌دار است. از زمان‌های دور تاکنون، پنبه جایگاه ویژه‌ای در تولید پارچه و لباس داشته و نام آن تداعی‌کننده نرمی و لطافت است اما با وجود پارچه‌های مختلف در بازار، چگونه می‌توان پارچه پنبه ای را شناسایی کرد. در این مقاله ما 7 روش تشخیص پارچه پنبه ای را مورد بررسی قرار دادیم.
مزایای پارچه پنبه ای
پارچه پنبه‌ای با توجه به چند ویژگی مهم، در تولید بسیاری از پوشاک به کار می‌رود. در این بخش 3 مورد از مهمترین مزایای استفاده از پارچه پنبه‌ای را برمی‌شماریم.
لطافت و ضد حساسیت بودن پارچه پنبه ای
اگر کسی از شما بپرسد نخ پنبه چیست، اولین ویژگی‌هایی که از این نوع نخ در خاطر شما نقش می‌بندد، نرمی، لطافت، خنکی و راحتی است. این ویژگی‌ها دقیقا مهمترین و بارزترین مزایای استفاده از پارچه تولید شده از نخ پنبه به شمار می‌رود.
از آنجا که پنبه، الیافی کاملاً طبیعی به شمار می‌رود، برخلاف بسیاری از الیاف دیگر، هیچ گونه حساسیت پوستی ایجاد نمی‌کند؛ به همین دلیل کاربرد زیادی در تولید لباس نوزاد، لباس زیر، لباس خواب و پوشاک راحتی مثل تاپ و تی‌‌شرت دارد.
قابلیت تنفس خوب
طبیعی بودن الیاف باعث می‌شود که هوا به راحتی در تار و پود پارچه پنبه‌ای جریان یابد؛ به عبارت دیگر پارچه پنبه ای، تنفس خوبی دارد و حس خنکی و راحتی را انتقال می‌دهد؛ همچنین وزن سبک یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت منسوجات پنبه‌ای محسوب می‌شود.
ویژگی‌های ذکر شده موجب می‌شوند که خرید نخ پنبه و تولید پارچه پنبه‌ای به میزان بالایی برای تولید البسه تابستانه و بهاره مورد استفاده قرار گیرد.
قابلیت جذب رطوبت پارچه پنبه ای
قابلیت جذب رطوبت، شاید بهترین مشخصه پارچه پنبه ای باشد که آن را از بسیاری همتایان خود متمایز می‌کند. لازم به توضیح است که برخلاف اکثر الیاف، خیس شدن پنبه بر کیفیت آن می‌افزاید.
امکان جذب رطوبت بالا باعث می‌شود که پارچه پنبه‌ای، عرق بدن را به راحتی جذب کند؛ البته این رطوبت به مدت طولانی در لباس باقی نمانده و به سرعت تبخیر می‌شود؛ به این ترتیب، بدن و لباس بوی بد نمی‌گیرد؛ البته همان گونه که پیشتر گفته شد، منسوجات پنبه‌ای به علت قابلیت تنفس خوب، خنک بوده و ضد تعریق زیاد هستند.
دوام بالای پارچه پنبه ای
دوام و طول عمر بالا یکی دیگر از مزایای بسیار مهم پارچه پنبه‌ای است. این پارچه در مقابل شستشوی زیاد مقاومت می‌کند، بافت آن به راحتی خراب نمی‌شود و دوام رنگ بالایی نیز دارد.
بیشتر بخوانید: الیاف پنبه چیست؟
معایب پارچه پنبه ای
پارچه‌های تهیه شده از پنبه، علی‌رغم همه مزایا و ویژگی‌های مثبتی که دارند، دارای معایبی نیز هستند که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.
آب رفتن پارچه پنبه ای
شاید تنها ایراد اساسی پارچه‌های پنبه‌ای و مهمترین تفاوت پارچه ویسکوز و پنبه این باشد که پس از شستشو تغییر سایز داده و اصطلاحاً آب می‌روند؛ البته راهکارهایی برای رفع این مشکل وجود دارد. توصیه می‌شود که قبل از دوخت لباس، پارچه را به مدت چند ساعت در آب قرار دهید. پس خشک شدن پارچه، می‌توان برای دوخت انواع لباس از آن استفاده کرد.
لازم به ذکر است که امروزه شاهد تولید پارچه‌های پنبه‌ای خاصی می‌باشیم که ایراد مطرح شده در بالا را ندارند. معمولاً این پارچه‌ها با پسوند بدون آبرفت در بازار عرضه می‌شوند و طی فرایند خاصی آماده‌سازی شده‌اند.
چروک پذیری پارچه پنبه ای
چروک شدن سریع و اتوکشی سخت، یکی دیگر از مشکلات پارچه‌های پنبه‌ای خالص است. بدون شک با مراقبت کافی و رسیدگی منظم می‌توان این مشکل را تا حد زیادی کاهش داد؛ البته پارچه‌هایی که ترکیبی از پنبه و سایر الیاف هستند، به مراتب چروک پذیری کمتری دارند.
تنوع رنگ کمتر نسبت به پارچه‌های مصنوعی
یکی از ویژگی‌های الیاف طبیعی پنبه این است که نسبت به الیاف مصنوعی، رنگ پذیری کمتری دارند؛ از این رو پارچه‌های پنبه‌ای به اندازه منسوجات مشابه مصنوعی، تنوع طرح و رنگ ندارند؛ همچنین عموماً رنگ ماتی دارند و درخشان نیستند. این ایراد نیز با به کار بردن روش‌های جدید، افزودن مواد خاص یا استفاده از سایر الیاف به صورت ترکیب با پنبه به میزان بالایی مرتفع شده است.
برای آشنایی بیشتر با مزایا و معایب این نوع پارچه، پیشنهاد می‌دهیم مقاله مزایا و معایب پارچه نخ پنبه را مطالعه نمایید.
روش‌های تشخیص پارچه پنبه ای
پس از آشنایی با پارچه پنبه ای و پی بردن به مزایای آن، این پرسش پیش می‌آید که آن را چگونه تشخیص دهیم؟
در جواب به پرسش مطرح شده باید گفت که در گام اول با بررسی ویژگی‌های مطرح شده برای پارچه مذکور می‌توان تا حدودی آن را تشخیص داد؛ اما معمولاً بررسی بصری، راهکار مطمئنی برای پی بردن به اصالت پارچه نیست؛ از این رو در ادامه به چند مورد از بهترین روش‌های تشخیص پارچه پنبه ای اشاره کرده و توضیحاتی را در خصوص آنها ارائه می‌دهیم؛ اما قبل از هر چیز لازم است، این نکته بیان شود که پارچه پنبه‌ای انواع مختلفی دارد و بر حسب نوع و نمره نخ پنبه‌ای استفاده شده، روش بافت و فاکتورهایی از این قبیل به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شود.
علاوه بر این گاهی اوقات با انجام یک سری فرآیندهای خاص و به کار بردن مواد طبیعی یا شیمیایی، ویژگی‌های پارچه، تغییر داده می‌شوند؛ در نتیجه روش‌های ارائه شده، کلی هستند و بسته به رقم پارچه پنبه‌ای و درصد خلوص آن به کار می‌آیند.
آزمایش شعله (تست سوختگی)
بهترین و مطمئن‌ترین روش تشخیص پارچه پنبه ای، آزمایش شعله یا تست سوختگی است. شیوه انجام کار به این صورت است که بخشی از پارچه یا حتی یک نخ از را جدا کرده و با استفاده از کبریت بسوزانیم. از آنجا که پنبه، ماده‌ای سلولزی به شمار می‌رود، در هنگام سوختن بویی شبیه به چوب یا کاغذ تداعی می‌کند.
علاوه بر آنچه در بالا بیان شد، پارچه پنبه در هنگام شعله‌ور شدن به هیچ عنوان جمع نمی‌شود؛ در واقع جمع یا گلوله شدن نخ پنبه، نشان دهنده وجود الیاف مصنوعی در آن است. رنگ دود حاصل از سوختن نخ پنبه‌ای نیز به سفیدی می‌زند؛ در حالی که دود ناشی از سوختگی الیاف مصنوعی مثل پلی‌استر تا حدودی سیاه رنگ است.
نخ و پارچه پنبه‌ای به سرعت شعله‌ور شده، به آرامی می‌سوزد و در پایان پودری نرم و خاکستری رنگ از خود بر جای می‌گذارد. در ضمن مقدار خاکستر باقی‌مانده از منسوجات پنبه‌ای، بسیار کم است.
در صورتی که خاکستر باقی‌مانده از سوختن پارچه، سیاه یا سفت و گلوله‌ای باشد، به احتمال قریب به یقین، درصد الیاف مصنوعی موجود در آن زیاد است و نمی‌توان نام پارچه پنبه‌ای اصل را بر آن نهاد.
ناگفته نماند که به طور کلی پارچه‌های تهیه شده از نخ و الیاف پنبه‌ای، مقاومت بالایی در برابر درجه حرارت دارند؛ به نحوی که اگر در دمای بالای 120 درجه سانتی‌گراد قرار گیرند، پس از گذشت ساعات متوالی، به آرامی تغییر رنگ داده و تا حدودی زرد می‌شوند و در دماهای پایین‌تر به میزان بالایی دوام می‌آورند. حداقل درجه حرارت لازم برای سوختن نخ پنبه، 240 درجه سانتی‌گراد است.
بیشتر بخوانید: نخ پنبه مناسب چه فصلی است؟
آزمایش کشش پارچه
یکی دیگر از روش‌های تشخیص پارچه پنبه ای، آزمایش کشش پارچه است. لازم به توضیح است که الیاف پنبه‌ای، ویژگی ارتجاعی و کشسانی بسیار کمی دارند؛ به همین دلیل نمی‌توانیم، آن را زیاد بکشیم؛ به عبارت دیگر پارچه پنبه‌ای با کشیدن، شکل اولیه خود را از دست نمی‌دهد و پس از قطع کشش، به سرعت به حالت قبلی خود بر نمی‌گردد.
بیان این نکته نیز لازم است که پارچه بافته شده از نخ پنبه‌ای اصل و مرغوب، مقاومت بالایی در برابر کشش دارد و به راحتی پاره نمی‌شود.
لمس کردن
هر چند که همگان الیاف پنبه‌ای را با نرمی و لطافت می‌شناسند؛ اما باید خاطر نشان کرد که میزان نرمی یا زبری پارچه تا حد زیادی به نوع بافت وابسته است؛ بنابراین اگر قصد دارید، با لمس پارچه به جنس آن پی ببرید، باید شناخت کافی از انواع منسوجات موجود در بازار داشته و به اصطلاح تا حدودی خبره این کار باشید. در هر صورت، پارچه پنبه‌ای بسته به ضخامت و نوع بافت آن حس سبکی، خنکی و لطافت را انتقال می‌دهد.
بررسی مشخصات ظاهری پارچه
یکی از مشخصات بارز پارچه‌های پنبه‌ای، ظاهر مات آنهاست. در واقع در اغلب مواقع براق بودن سطح پارچه نشان دهنده وجود الیاف پلی‌استر در آن است.
شایان ذکر است نوعی پارچه پنبه‌ای وجود دارد که با پسوند مرسریزه خوانده می‌شود. مرسریزه کردن را می‌توان به طور خلاصه فرایندی دانست که پارچه پنبه‌ای به واسطه افزودن یک سری مواد، مقاوم‌تر و براق‌تر می‌شود؛ همچنین میزان دوام آن در برابر آب‌خوردگی، کشیدگی و سایر عوامل مشابه افزایش می‌یابد. هر چند که این پارچه‌ها ظاهری براق دارند؛ اما به علت داشتن درجه مرغوبیت بالا و گران قیمت بودن، معمولاً به راحتی قابل تشخیص هستند.
استفاده از پارچه پنبه ای
از نظر برخی افراد، بهترین راه برای پی بردن به اصالت و درجه خلوص پارچه پنبه‌ای، استفاده از آن است. اغلب خیاطان ماهر، جنس این پارچه محبوب را به خوبی می‌شناسند. پارچه‌ای که تار و پود آن از نخ‌های پنبه‌ای بافته شده است، زیردست خوبی دارد، به راحتی دوخته می‌شود و بسته به نوع آن برای تهیه انواع پوشاک مناسب به نظر می‌رسد.
مهمترین نکته این است که پارچه پنبه‌ای، تنفس بسیار خوبی دارد. ارقام نازک و سبک آن برای تولید لباس‌های تابستانه مناسب‌اند. برخی نمونه‌های پارچه پنبه‌ای نیز با نگه داشتن هوا در میان بافت خود به گرم نگه داشتن بدن در فصول سرد سال کمک می‌کنند.
آزمایش کشش پارچه
یکی دیگر از روش‌های تشخیص پارچه پنبه ای، آزمایش کشش پارچه است. لازم به توضیح است که الیاف پنبه‌ای، ویژگی ارتجاعی و کشسانی بسیار کمی دارند؛ به همین دلیل نمی‌توانیم، آن را زیاد بکشیم؛ به عبارت دیگر پارچه پنبه‌ای با کشیدن، شکل اولیه خود را از دست نمی‌دهد و پس از قطع کشش، به سرعت به حالت قبلی خود بر نمی‌گردد.
بیان این نکته نیز لازم است که پارچه بافته شده از نخ پنبه‌ای اصل و مرغوب، مقاومت بالایی در برابر کشش دارد و به راحتی پاره نمی‌شود.
بررسی مشخصات ظاهری پارچه
یکی از مشخصات بارز پارچه‌های پنبه‌ای، ظاهر مات آنهاست. در واقع در اغلب مواقع براق بودن سطح پارچه نشان دهنده وجود الیاف پلی‌استر در آن است.
شایان ذکر است، نوعی پارچه پنبه‌ای وجود دارد که با پسوند مرسریزه خوانده می‌شود. مرسریزه کردن را می‌توان به طور خلاصه فرایندی دانست که پارچه پنبه‌ای به واسطه افزودن یک سری مواد، مقاوم‌تر و براق‌تر می‌شود؛ همچنین میزان دوام آن در برابر آب‌خوردگی، کشیدگی و سایر عوامل مشابه افزایش می‌یابد. هر چند که این پارچه‌ها ظاهری براق دارند؛ اما به علت داشتن درجه مرغوبیت بالا و گران قیمت بودن، معمولاً به راحتی قابل تشخیص هستند.