دنیر نخ (نمره نخ) چیست؟

واحدهای اندازه‌گیری را می‌توان یکی از اختراعات فوق‌العاده کاربردی بشر دانست. بدون در اختیار داشتن واحد مناسب، اشتباهات زیادی در تولید، صنعت و حتی زندگی روزمره رخ می‌دهد. از این رو هر کالایی نیاز به واحد اندازه‌گیری دارد و نخ نیز از این قاعده مستثنی نیست. واحدهای مختلفی برای اندازه‌گیری نمره یا میزان ضخامت نخ وجود دارد. در این مقاله، قصد داریم، به سؤال دنیر نخ (نمره نخ) چیست، پاسخ دهیم.

شایان ذکر است که دنیر، یکی از واحدهای اندزه‌گیری رایج نخ است اما به نظر می‌رسد که گاهی اوقات معنای عام‌تری به خود می‌گیرد و منظور از آن همان قطر یا ضخامت نخ است. در بخش‌های بعدی، پس از معرفی بیشتر دنیر، روش‌های محاسبه نمره نخ، واحدهای نمره نخ و کاربرد این مفهوم را در نساجی توضیح می‌دهیم.

دنیر نخ (نمره نخ) چیست؟

در پاسخ به پرسش مطرح شده، باید گفت که نمره نخ، میزان ضخامت و ظرافت نخ را در قالب یک عدد بیان می کند. واحدهای مختلفی برای اندازه گیری نمره نخ وجود دارد که یکی از آنها دنیر است.

عدد دنیر، وزن 9000 متر نخ را بر حسب گرم بیان می کند؛ به عنوان مثال وقتی گفته می شود، نمره نخ، 20 دنیر می‌باشد، بدین معناست که 9000 متر از نخ، 20 گرم وزن دارد. ناگفته نماند که اگر دنیر نخ از عدد 1 کمتر باشد، در گروه میکرو الیاف‌‌ها قرار می گیرد.

فرمول محاسبه نمره نخ

نخ، متریال ظریفی است؛ به همین دلیل، اندازه گیری قطر یا ضخامت آن با روش‌های معمول، مشکل است و به ابزارهای خاصی نیاز دارد. سوای از این با سنجش قطر این متریال ظریف، به عدد بسیار کوچکی خواهیم رسید که بیان آن به عنوان نمره نخ، دشوار و ناخوشایند است؛ در نتیجه برای محاسبه نمره نخ، باید از روش‌های دیگری استفاده کرد.

بر حسب نوع و جنس نخ، فرمول‌ متفاوتی را برای محاسبه نمره آن به کار می‌برند. این فرمول‌ها را می‌توان به دو گروه کلی روش محاسبه مستقیم و غیرمستقیم تقسیم نمود.

محاسبه نمره نخ به روش مستقیم

در محاسبه مستقیم، وزن واحد طول نخ بیان می‌شود؛ یعنی وزن نخ را بر طول آن تقسیم کرده و عدد به دست آمده را به عنوان نمره نخ بیان می‌کنیم. این مسئله که چه متراژی از نخ باید وزن شود، به عوامل گوناگونی از جمله جنس نخ و مصارف آن بستگی دارد.

به طور کلی روش مستقیم را بیشتر برای محاسبه نمره نخ‌های ابریشم و الیاف مصنوعی به کار می‌برند. اصلی‌ترین واحدهای حاصل از این روش، دنیر و تکس هستند؛ البته دسی تکس، میلی تکس و کیلو تکس نیز در این دسته قرار می‌گیرند.

محاسبه نمره نخ به روش غیرمستقیم

روش محاسبه غیرمستقیم در نقطه مقابل روش مستقیم قرار دارد؛ یعنی در اینجا طول نخ را به وزن آن تقسیم می‌کنند. واحدهای به دست آمده از این روش، متریک، نمره انگلیسی و نمره فرانسوی هستند. روش محاسبه غیرمستقیم نمره نخ، بیشتر برای نخ‌های پنبه‌ای، پشم و کتان استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: روش تشخیص پارچه پنبه‌ ای

واحدهای نمره نخ

در ادامه مبحث نمره نخ، توضیحاتی در خصوص رایج‌ترین واحدهای این حوزه بیان می‌کنیم.

دنیر

پیشتر گفتیم که برای محاسبه نمره نخ بر حسب دنیر، وزن 9000 متر از نخ را اندازه می‌گیرند. طبیعتاً هر چه عدد دنیر نخ، بالاتر باشد، نخ ضخیم‌تر است. این واحد را بیشتر برای نخ‌های یکسره به کار می‌برند.

جهت معرفی بیشتر واحد مذکور (که با den نشان داده می‌شود) باید گفت که نخ‌های با دنیر کمتر از 60، برای تولید پارچه به کار می‌روند و نخ‌هایی که دنیر آنها بین 60 تا 160 است، در بافت قالی، گلیم و سایر محصولات مشابه، استفاده می‌شوند.

تکس

برای محاسبه تکس (tex)، وزن 1000 متر از نخ را در نظر می‌گیرند؛ به عنوان مثال منظور از نخ با تکس 25 این است که وزن 1000 متر آن، 25 گرم است.

دسی تکس

هر تکس، 10 دسی تکس است؛ در واقع برای محاسبه نمره نخ با این واحد، 10000 متر از نخ را وزن می‌کنند. واحد دسی تکس، بیشتر برای نخ‌های یکسره ظریف به کار می‌رود.

میلی تکس

در اینجا وزن 1000 متر نخ را بر حسب میلی‌گرم بیان می‌کنند. علت انتخاب چنین واحدی، درصد بالای ظرافت و نازکی نخ است.

کیلو تکس

این واحد، برای اندازه‌گیری نمره نخ‌های ضخیم و قطور، طناب، فتیله طناب و مواردی از این قبیل، مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای سنجش نمره نخ بر حسب کیلو تکس، وزن 1000 متر نخ را بر اساس کیلوگرم بیان می‌‌کنند.

متریک

همان گونه که پیشتر توضیح داده شد، متریک از جمله واحدهایی است که برای محاسبه نمره نخ بر اساس آنها باید از روش غیر مستقیم استفاده کرد. این واحد، طول یک گرم از نخ را نشان می‌دهد؛ یعنی 1 گرم از نخ را در نظر گرفته و طول آن را بر حسب متر بیان می‌کنند؛ به عنوان مثال وقتی که می‌گوییم، این نخ، 50 متریک (Nm) است، یعنی وزن 50 متر آن، یک گرم است. در اینجا هر چه عدد بالاتر باشد، نخ، نازک‌تر و ظریف‌تر خواهد بود. معمولا برای خرید نخ پنبه، از این واحد استفاده می‌شود.

نمره انگلیسی

نمره انگلیسی، واحد غیرمستقیم دیگری است که برای محاسبه آن 840 یارد از طول نخ با 1 پوند وزن را در نظر می‌گیرند. به عنوان توضیح بیشتر باید اضافه کرد، مثلاً زمانی که گفته می‌شود، نخ، 30 انگلیسی است، یعنی 30*840 یارد از آن، یک پوند وزن دارد.

بیشتر بخوانید: تفاوت پارچه ویسکوز و پنبه

چگونه نمره نخ بر ظاهر و احساس لباس تاثیر می‌گذارد؟

• لطافت: نخ‌های با نمره بالا، نازک‌تر و در نتیجه نرم‌تر و لطیف‌تر هستند. لباس‌هایی که از این نخ‌ها بافته می‌شوند، حس خوشایندی را به پوست منتقل می‌کنند و برای لباس‌های زیر، لباس‌های خواب و لباس‌های تابستانی مناسب هستند.
• استحکام و دوام: نخ‌های با نمره پایین، ضخیم‌تر و در نتیجه مستحکم‌تر و بادوام‌تر هستند. لباس‌هایی که از این نخ‌ها بافته می‌شوند، در برابر سایش و پارگی مقاوم‌تر هستند و برای لباس‌های روزمره، لباس‌های کار و لباس‌های زمستانی مناسب هستند.
• ظاهر: نمره نخ بر ظاهر پارچه نیز تاثیر می‌گذارد. پارچه‌هایی که از نخ‌های با نمره بالا بافته می‌شوند، ظریف‌تر و شفاف‌تر هستند، در حالی که پارچه‌هایی که از نخ‌های با نمره پایین بافته می‌شوند، ضخیم‌تر و مات‌تر هستند.
• قابلیت تنفس: نخ‌های با نمره بالا، به دلیل نازک بودن، قابلیت تنفس بیشتری دارند و اجازه می‌دهند هوا به راحتی از پارچه عبور کند. این ویژگی باعث می‌شود لباس‌های ساخته شده از این نخ‌ها برای فصول گرم سال مناسب باشند.
• وزن: نمره نخ بر وزن پارچه نیز تاثیر می‌گذارد. پارچه‌هایی که از نخ‌های با نمره بالا بافته می‌شوند، سبک‌تر هستند، در حالی که پارچه‌هایی که از نخ‌های با نمره پایین بافته می‌شوند، سنگین‌تر هستند.

چگونه نمره نخ را بر روی برچسب لباس پیدا کنیم؟

نمره نخ معمولاً بر روی برچسب لباس درج می‌شود. این اطلاعات می‌تواند به صورت یک عدد (مانند 30، 40، 50 و …) یا به صورت یک کسر (مانند 30/1، 40/2، 50/3 و …) نمایش داده شود. عدد یا صورت کسر نشان دهنده نمره نخ است و مخرج کسر نشان دهنده تعداد لایه‌های نخ است.

چگونه نمره نخ مناسب را برای لباس انتخاب کنیم؟

انتخاب نمره نخ مناسب برای لباس، به نوع لباس، فصل و سلیقه شخصی شما بستگی دارد. برای مثال، اگر به دنبال یک لباس تابستانی خنک و سبک هستید، باید به دنبال لباس‌هایی باشید که از نخ‌های با نمره بالا بافته شده‌اند. اما اگر به دنبال یک لباس زمستانی گرم و بادوام هستید، باید به دنبال لباس‌هایی باشید که از نخ‌های با نمره پایین بافته شده‌اند.

با شناخت نمره نخ و تاثیر آن بر ظاهر و احساس لباس، می‌توانید لباس‌هایی را انتخاب کنید که نه تنها زیبا و جذاب هستند، بلکه راحت و بادوام نیز می‌باشند.

نمره نخ در نساجی

بی گمان، یکی از اصول اولیه فعالیت در صنعت نساجی، آشنایی با نحوه نمره بندی نخ می‌باشد. لازم به توضیح است که بسیاری از دستگاه‌های نساجی، به نخ‌هایی با نمره خاص نیاز دارند؛ علاوه بر این بر حسب نوع و کاربرد پارچه، باید از نخ‌هایی با نمره متفاوت استفاده کرد. با دانستن نمره نخ، می‌توان میزان تراکم پارچه، همچنین ضخامت و ظرافت آن را برآورد نمود.

نتیجه گیری

این مقاله با هدف پاسخ به سؤال دنیر نخ (نمره نخ) چیست، به نگارش درآمد. در یک پاسخ کلی می‌توان گفت که منظور از نمره، میزان ضخامت نخ است که با واحدهای مختلفی سنجیده می‌شود. دنیر یکی از واحدهای بسیار رایج و پرکاربرد به شمار می‌رود.

برای محاسبه نمره نخ بر حسب دنیر، 9000 متر از طول نخ را در نظر گرفته و وزن آن را بر اساس گرم بیان می‌کنند. تکس و واحدهای وابسته به آن، همچنین متریک و انگلیسی از دیگر واحدهای رایج اندازه‌گیری نمره نخ محسوب می‌شوند. در پایان باید خاطرنشان کرد که امروزه برای محاسبه نمره نخ با واحدهای مختلف از تجهیزاتی خاص با دقت بالا استفاده می‌کنند.