همان‌طور که از نامش برمی‌آید، فرش ماشینی برخلاف قالی‌های دستبافت، توسط ماشین‌های صنعتی بافته می‌شود و به خاطر سرعت تولید بالاتر، قیمت ارزان‌تری هم دارد. یکی دیگر از دلایل پایین بودن قیمت این نوع فرش‌ها، کم‌هزینه بودن مواد اولیه آن‌هاست، زیرا اغلب با استفاده از الیاف مصنوعی طراحی می‌گردند.
جنس نخ به کار رفته در تولید فرش ماشینی اثرگذاری بسیار زیادی روی کیفیت، کاربردها، دوام و البته نقش‌پذیری فرش دارد. به همین دلیل هم هست که معمولاً از نخ‌های مختلف و متنوعی برای بافتن این فرش استفاده می‌شود.
در ادامه به بررسی اصلی‌ترین و البته بهترین انواع نخ در تولید فرش ماشینی اشاره می‌کنیم.
انواع نخ بر اساس جنس
خیلی‌ها تصور می‌کنند که تفاوت فرش‌ها تنها در نقش و نگار، اندازه، تراکم یا دستبافت و ماشینی بودن آن‌هاست، در حالی که یکی از ارکان اصلی در تعیین کیفیت و حتی جنس فرش، نخی است که با آن بافته شده.
در گذشته که فرش‌ها تنها به صورت دستی بافته می‌شدند، از نخ‌های الیاف طبیعی مانند پشم، پنبه و در بهترین حالت، ابریشم استفاده می‌شد. اما امروزه با صنعتی شدن فرشبافی، متریال‌های جدیدی هم وارد عرصه شده‌اند.
در دنیای مدرن امروزی، فرش‌های ماشینی را می‌توان از انواع الیاف مصنوعی که در اثر فرآیندهای پتروشیمی تولید می‌شوند، بافت. این نوع از الیاف ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند و باعث می‌شوند تا فرش‌ها استحکام و نقش‌پذیری بسیار بیشتری داشته باشند.
در ادامه به معرفی انواع نخ فرش بر اساس جنس آن‌ها می‌پردازیم:
نخ اکریلیک
نخ اکریلیک جایگاه ویژه‌ای در صنعت نساجی، به ویژه در تولید انواع فرش ماشینی دارد. این الیاف مصنوعی یکی از اصلی‌ترین متریال‌هایی است که برای بافت فرش‌های امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به نخ اکریلیک، پشم مصنوعی هم گفته می‌شود که علاوه بر فرش، کاربردهای متنوعی در تولید پوشاک‌های گرم و پرده دارد.
اکریلیک از نظر بافت و ویژگی شباهت زیادی به پشم دارد، با این تفاوت که یک الیاف مصنوعی بوده و قیمت بسیار به‌صرفه‌تری دارد. مقاومت بالا و طول عمر زیاد، از جمله ویژگی‌های این نخ به شمار می‌رود که باعث می‌شود انتخابی ایده‌آل برای فرشبافی باشد. از آنجایی که به اصطلاح پاخور فرش در خانه‌های ایرانی بسیار بالا بوده و کفپوش اصلی محسوب می‌شود، این دوام و ماندگاری اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرش‌های بافته‌شده با نخ اکریلیک، رنگ و نقش‌پذیری بسیار خوب آن‌هاست. شما می‌توانید انواع طرح‌های پرجزئیات با تناژ رنگی دقیق را روی این الیاف با بهترین کیفیت به چاپ برسانید و مطمئن باشید که به این سادگی‌ها از روی کفپوش پاک نمی‌شوند.
از دیگر مزیت‌های نخ‌های اکریلیک که باعث شده برای فرشبافی مناسب باشند، می‌توان به مقاومت بالا در برابر فشار، گرما، ساییدگی، لکه‌پذیری و برخورد با مواد شیمیایی نام برد. البته مدل‌های نامرغوب فرش‌های اکریلیک پرز زیادی دارند که این یکی از معایب آن به شمار می‌رود، هرچند اگر سراغ مدل‌های گران‌تر بروید، با چنین مشکلی مواجه نخواهید شد.
امروزه مرغوب‌ترین انواع فرش‌های ماشینی در جهان با الیاف اکریلیک خالص بافته می‌شوند.
نخ پلی‌استر
اگر اکریلیک را نمونه مصنوعی پشم در نظر بگیریم، نخ پلی‌استر هم‌ارز پنبه است.
نخ‌های پلی‌استر از جمله الیاف مصنوعی رایج در فرشبافی ماشینی هستند که ساختاری مشابه پنبه دارند. این شباهت به قدری زیاد است که ممکن است آن دو را با هم اشتباه بگیرید!
امروزه بیشتر فرش‌های ماشینی موجود در بازار با الیاف مصنوعی پلی‌استر بافته می‌شوند. این نخ درخشندگی بالایی دارد و از طرح‌پذیری قابل قبولی برخوردار است. همین ویژگی باعث شده تا بهترین گزینه برای بافت فرش‌های مدرن با طرح‌های فانتزی باشد.
فرش‌های بافته‌شده از الیاف پلی‌استر همچنین ارزان‌ترین گزینه‌های موجود نیز به شمار می‌روند که باعث شده‌اند همه با کمترین قیمت بتوانند صاحب فرش شوند.
فرش‌های پلی‌استر گرچه ظاهری زیبا و طرح‌پذیری خوبی دارند اما باید در نگهداری از آن‌ها دقت کرد. این کفپوش‌ها در برابر مواد شوینده شیمیایی حساس هستند و باید از شامپوهای مخصوص برای تمیز کردن آنان استفاده نمود. همچنین برخلاف مدل‌های اکریلیک مقاومت زیادی در برابر گرما و حرارت ندارند و به سادگی ممکن است آسیب ببینند.
با این وجود، فرش‌های پلی‌استر پرزدهی ندارند، از بافتی لطیف برخوردارند و کاملاً ضدباکتری هستند.
نخ پلی‌پروپیلن
نخ‌های پلی‌پروپیلن نیز یکی دیگر از انواع نخ‌های رایج در صنعت فرشبافی محسوب می‌شوند که بیشتر محبوبیت آن‌ها به واسطه برخورداری از قیمت به‌صرفه و ارزان است.
مهم‌ترین ویژگی فرش‌های بافته‌شده از پلی‌پروپیلن، قابلیت حفظ رنگ در طولانی مدت، حتی پس از برخورد با مواد شیمیایی سفیدکننده است. این الیاف همچنین مقاومت بسیار خوبی در برابر نفوذ رطوبت داشته و به همین دلیل هرگز دچار کپک و قارچ نمی‌شود. علاوه بر این، الکتریسیته ساکن آن کم بوده و پایداری خوبی در برابر لکه‌پذیری و سایش دارد.
البته نقطه ضعف فرش‌های بافته‌شده از این الیاف این است که ممکن است خواب آن‌ها بعد از مدتی قابلیت برگشت‌پذیری خود را از دست بدهد و در برابر تابش مداوم اشعه فرابنفش خورشید نیز آسیب‌پذیر باشد.
نخ پشم
پشم از دیرباز اصلی‌ترین نخ برای بافتن انواع فرش بوده و هست. امروزه برای بافتن خیلی از فرش‌های ماشینی نیز هنوز از الیاف طبیعی پشم استفاده می‌شود.
نخ پشمی که از ریسیدن پشم گوسفند و بز درست می‌شود، دارای بافتی ضخیم و مستحکم بوده و گزینه‌ای عالی برای بافتن فرش‌های با دوام محسوب می‌شود.
البته کیفیت تغذیه و پرورش گوسفندانی که از پشم بدن آن‌ها نخ ریسیده می‌شود، روی جنس الیاف اثرگذار است و سفیدی آن نیز روی رنگ‌پذیری تأثیر مستقیم دارد.
امروزه در تولید فرش‌های ماشینی، از نخ پشمی برای زیرسازی گوشت فرش یا پرزدهی استفاده می‌کنند. هرچند در بافت فرش‌های دستی و برخی از نمونه‌های صنعتی اعلا، نخ‌های پشمی به عنوان تار و پود هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نخ ویسکوز
ویسکوز یک نوع الیاف نیمه‌طبیعی است که گرچه از متریال‌های موجود در طبیعت ساخته می‌شود، اما بدون دخالت انسانی و تولید و ترکیب صنعتی، قابل دسترس نیست.
نخ‌های ویسکوز ظاهری شبیه به ابریشم دارند و جلوه‌ای لوکس و براق به فرش می‌دهند. بافت آن‌ها نیز بسیار نرم و لطیف بوده و لمسشان حس خوشایندی دارد. با این وجود در مقایسه با انواع دیگر الیاف مصنوعی یا حتی طبیعی، مقاومت پایینی داشته و در مقابل رطوبت یا فشارهای کششی آسیب‌پذیرند.
از فرش‌های بافته‌شده با الیاف ویسکوز بیشتر در دکوراسیون‌ها و جاهایی که فرش پاخور زیادی ندارد استفاده می‌شود.
انواع نخ بر اساس کاربرد در فرش
تنها بر اساس جنس نیست که می‌توان انواع نخ فرش را دسته‌بندی کرد، بلکه می‌توانیم مبتنی بر نوع کاربرد الیاف در فرش نیز آن‌ها را گروه‌بندی کنیم.
اصولاً در بافت فرش‌ها، فارغ از جنس، سه نوع نخ وجود دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
نخ خاب
نخ خاب یا نخ پرز، در واقع همان نخ‌هایی هستند که در سطح رویی فرش قرار دارند و مستقیماً در تماس با بدن ما قرار می‌گیرند. این نخ‌ها، دارای ضخامت و ارتفاع مشخص و استانداردی هستند که به فرش حس نرمی و راحتی می‌بخشد.
نخ خاب از مهم‌ترین بخش‌های فرش به شمار می‌رود که تأثیر زیادی بر روی زیبایی و کیفیت آن دارد. الیاف اکریلیک، پلی‌پروپیلن و پشم، رایج‌ترین نخ‌ها برای بافت این بخش از فرش به شمار می‌روند.
نخ تار
در پایه یا بیس فرش، نخ‌های تار به‌صورت عمودی در ساختار قرار می‌گیرند و استحکام و دوام محصول را تأمین می‌کنند.
نخ‌های تار عموماً از جنس پنبه یا پلی‌استر هستند، چرا که این مواد از مقاومت بالا و قابلیت انعطاف‌پذیری خوبی برخوردارند. تارهای عمودی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند زیرا باعث می‌شود فرش در برابر نیروهای فشار و کشش دوام بیاورد و دچار پارگی نشود.
نخ پود
نخ‌های پود به‌صورت افقی در بافت پایه فرش قرار می‌گیرند و وظیفه آن‌ها تثبیت ساختار کفپوش است.
نخ پود نیز به تقویت استحکام فرش کمک می‌کند و مانند تار از جنس‌های مختلفی همچون پنبه، پلی‌استر یا ترکیبی از این مواد تولید می‌شود.
نکته: پود در زیبایی و طرح‌های فرش نقش مستقیمی ندارد و بیشتر به استحکام کلی فرش کمک می‌کند.
سخن آخر
در بافت انواع فرش، نخ‌های مختلفی به کار می‌روند که بر اساس جنس و نوع کاربرد قابل دسته‌بندی هستند. در صنعت فرشبافی ماشینی، امروزه از الیاف مصنوعی مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام ویژگی‌های متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند و روی کیفیت کلی فرش اثرگذارند.
شرکت فورپیلارز یکی از برترین تولیدکننده‌های انواع نخ‌های مورد استفاده در صنعت فرشبافی است که محصولاتی با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت را در اختیار شما قرار می‌دهد. برای آشنایی با انواع محصولات فورپیلارز و آگاهی از آخرین قیمت‌ها، با ما تماس بگیرید.
در این مقاله تلاش کردیم انواع نخ برای تولید فرش ماشینی را به شما معرفی کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.